Osmanlı’nın kayıp lalesi Aydın’da bulundu

Bilimsel adı Tulipa clusiana olan ve “Güzel Lale” olarak bilinen Osmanlının kayıp lalesi olarak bilinen bitki Aydın’da görüldü.

Aydın’ın Salavatlı Köyü civarından araştırma yapan Kuşadası Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü, hafta sonları kalıp bahçe işleriyle uğraşmak için eski bir köy evi alan Emine Şireci ve eşinin bahçesinde açan lalenin Osmanlının kayıp lalesi olduğunu belirledi. Emine Şireci ve eşinin satın aldıkları evi doğal dokusunu bozmadan restore ettiklerini açıklayan Bahattin Sürücü, “Aldıkları evin eski sahiplerinin yıllarca kullandığı doğal teraslardan meydana gelen harımı da bozmamışlar. Teraslarda sebze yetiştirme düşüncesiyle baharı beklemeye başlamışlar. Nisan ayının girmesiyle birlikte teraslardaki otları temizleyen Emine Şireci, farklı bazı bitkilerin olduğunu fark ederek, bitkilerin çiçeklenmesini beklemiş. Bitkiler çiçeklendiğinde görkemli güzellikleriyle kırmızı beyaz laleler açmaya başlayınca, bizi aradı ve bitkinin tanımlanması konusunda yardımcı olmamızı istedi. Biz de EKODOSD bilim danışmanı Adnan Menderes üniversitesi (ADÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Çelik’le görüşerek, bitkinin bilimsel adı Tulipa clusiana olan Osmanlının kayıp lalelerinden güzel lale olarak bilinen bir tür olduğunu tespit ettik” dedi.

Prof. Dr. Ali Çelik’in kırmızı beyaz renk kombinasyonuyla oldukça ilgi çekici olan bitkinin Aydın florasına zenginlik katacağını ve doğal ortamında korunup, kültüre alınarak çoğaltılabileceğini söylediğini anlatan Bahattin Sürücü sözlerine şöyle devam etti: “Bilim danışmanımız Prof. Dr. Ali Çelik, önceki yıllarda da Aydın’ın birkaç yerinde görülen bitki görkemli güzelliğiyle ilgi çektiğinden ne yazık ki bugüne kadar doğada kalmadığını söyledi. Ancak böyle doğal koruma altındaki harımlarda neslini sürdürebildiği görülmektedir. Burada çok önemli ve zengin bir popülasyon oluşturmuş. Emine Şireci’nin bitkilere olan sevgisi ve koruma duyarlılığı sayesinde bitkinin korunması sağlanmış. Biz de Prof. Dr. Ali Çelik ile bitkinin izlemesini yapacağız. Emine Şireci’ye de bitkinin korunmasında göstermiş olduğu duyarlılık nedeniyle, doğa duyarlılığı teşekkür belgesi takdim edeceğiz. Bitkinin Osmanlı döneminde çinilerde yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca bitkinin yetiştiği yer, Nysa antik kentine yakın olan Akharaka Pluto ve Kore Tapınağı’nın yanında olması nedeniyle, antik ören yerinde de bir inceleme yaptık. Meydandaki taşların üzerindeki birçok bitki türünün olduğunu gördük. Burada yapılacak kazı çalışmalarından sonra çıkacak eserlerin üzerinde Tulipa clusiana olabilir mi, bunun da araştırılması gerekir. Buradaki bitkiler, Aydın bölgesinin doğal ve kültürel kaynak değerleri açısından ne kadar önemli zenginliklere sahip olduğunu gösteriyor. Bir yanda binlerce yıllık bir tarih yatarken, hemen yanı başında ender bir bitki türü yetişiyor. Bu zenginliklerin korunması için de Emine Şireci gibi duyarlı insanların çoğalması ve tüm kurumların da bu değerlere gereken önemi göstererek korunması konusunda işbirliği yapması gerekir” dedi.

Osmanlı döneminde büyük önemi olan Tulipa clusiana, nadir bir şekilde görülmesi nedeniyle kayıp lale olarak biliniyor. Geceleri ve yağmurlu günlerde bitki kendini kapatıyor, güneşin ısıtmasıyla birlikte açarak muhteşem güzelliğini sergiliyor. Bazen Pazar yerlerinde, çok nadir de olsa köylüler tarafından birkaç demet bu lalelerden satıldığı görülebiliyor.