İzmir UNESCO Dünya Mirası Alanlarının şehri oluyor

Efes ve Bergama’dan sonra İzmir’de dört yeni alanın daha dünya mirası olarak tescillenmesi ve İzmir’in dünyada en çok UNESCO Dünya Mirası Alanına sahip şehirlerden biri olması için kentin farklı kurumları harekete geçti. Bu alandaki vizyon ortaklığı çerçevesinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Vakfı’nın davetiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri, ilçe belediyeleri ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri Bergama’da “İzmir Turizmi ve UNESCO Dünya Mirası Alanları” çalıştayında buluştu.
8 bin 500 yıllık tarihiyle dünya uygarlıklarına yön veren İzmir, kültür mirasını ve benzersiz doğasını UNESCO Dünya Mirası statüsüyle tescillemek için adım adım ilerliyor. Kentteki UNESCO alanlarının tanıtımını ortaklaştırmak için Bergama’da “İzmir Turizmi ve UNESCO Dünya Mirası Alanları” çalıştayı düzenlendi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Vakfının davetiyle düzenlenen çalıştaya; İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Dışişleri Bakanlığı İzmir Temsilcisi Gökçen Kaya, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Tespit ve Planlama Dairesi Başkanı Gökhan Bozkurtlar, Eski Kültür ve Turizm Bakanı ve İzmir Büyükşehir Belediyesi İkinci Başkan Vekili Suat Çağlayan, Bergama Belediye Başkanı Hakan Koştu, Dikili Belediye Başkanı Adil Kırgöz, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu temsilcileri, UNESCO Dünya Mirası Alan ekipleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi bürokratları, sivil toplum örgütlerinin temsilcileri, meclis üyeleri ve akademisyenler katıldı.

“UNESCO alanlarının sayısını ikiden altıya çıkarmayı hedefliyoruz”
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, çalıştayda yaptığı konuşmada ‘Dünyanın İzmir Mirası’ çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Soyer, “Benzersiz doğası ve 8 bin 500 yıllık tarihi nedeniyle İzmir’de üstün evrensel değere sahip çok sayıda kültür ve doğa mirası bulunuyor. Aslına bakarsanız İzmir, bir bütün olarak dünyaya mirastır. Dünya uygarlıklarına yön vermiş eşsiz bir coğrafyadır. İzmir Vakfı ve İzmir Kalkınma Ajansı ile birlikte hazırladığımız İzmir turizm stratejisinde turizmi otuz ilçe ve 12 aya yayma hedefi koyduk. İzmir’in tüm bölgelerine uzanan UNESCO Dünya Mirası alanları ağı, bunu başarmamızı sağlayacak önemli araçlardan biri. Bu doğrultuda Kültür ve Turizm Bakanlığı başta olmak üzere İzmir’deki tüm paydaşlarla büyük bir özveri ve vizyon ortaklığı içinde hareket ediyoruz. Dünyanın İzmir Mirası çalışmamız ile şehrimizdeki UNESCO alanlarının sayısını ikiden altıya çıkarmayı hedefliyoruz. Öte yandan bu alanların birbirleriyle ilişkisini sağlayarak İzmir şehir markasını güçlendiriyoruz” dedi.

“UNESCO alanları muazzam bir turizm potansiyeli oluşturuyor”
UNESCO Dünya Mirası kavramının önceki yıllarda sadece bu alanların korunması ve gelecek nesillere aktarılması perspektifiyle ele alındığını söyleyen Başkan Soyer, 2002 yılındaki UNESCO Budapeşte Deklarasyonu ile bu durumun değişmeye başladığını vurguladı.
Soyer, “Dünya mirası alanları artık sadece geçmişin izlerinin ve doğanın korunduğu bölgeler değil, aynı zamanda yaşayan coğrafyalar olarak kabul ediliyor. Doğru planlama ve koordinasyon ile UNESCO alanlarının muazzam bir turizm potansiyeli oluşturduğu, o şehre ve ülkeye çok önemli katkılar sunduğunu dünyadaki örneklerden biliyoruz. Dünya Turizm Örgütü’ne göre Dünya Mirası Alanları’nı ziyaret eden uluslararası turist sayısı her yıl hızla artıyor. Yeni bir UNESCO Dünya Mirası alanı, yılda ortalama 1,5 milyon üzerinde turist çekebiliyor. 2016 istatistiklerine göre Dünya Mirası Turizmi sektörü, Birleşik Krallık’ın Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’na 5,2 milyar paundluk katma değer sağlamış” şeklinde konuştu.

“Anket çalışması yapıyoruz”
İlgili kurumların bu konuda büyük bir çaba gösterdiğini ancak bu çabaların ortaklaştırılması gerektiğine değinen Soyer, “İzmir’in tüm UNESCO alanlarına ilişkin hem fiziksel, hem organizasyonel açıdan koordinasyon ve bütüncül bir yönetim sağlamamız çok büyük bir ihtiyaç. Türkiye genelinde 18 UNESCO Dünya Mirası Alanı ve 83 Unesco Dünya Mirası Aday Alanı var. İzmir’de Dünya Mirası daimî listesinde Efes ve Bergama olmak üzere iki alan bulunuyor. Geçici listede ve başvuru aşamasında olan alanlar ise Kemeraltı, Birgi, Foça-Çandarlı-Çeşme kalelerini kapsayan Ceneviz ticaret yolu ve Gediz Deltası. Burada başlattığımız koordinasyon sayesinde İzmir’in herhangi bir UNESCO alanına gelen turistlerin, diğer miras alanlarına erişimini de sağlamış olacağız. Gelen turistlerin kuzeyde Bergama’ya, güneyde Efes’e, doğuda Birgi’ye, kent merkezinde Kemeraltı ve Gediz Deltası’na, kıyılarda ise Çeşme, Dikili ve Foça olmak üzere tüm İzmir sathına ulaşmasını kolaylaştıracağız” dedi.

“İzmir’in üstün evrensel değerleri dünyayla buluşacak”
Soyer, “Tarihi İzmir içinde yer alan Yeşilova Höyüğü, Konak Saat Kulesi, Kadifekale, Birgi’deki Aydınoğlu Mehmet Bey Cami, Ümmü Sultan Şah Türbesi, Gediz Deltası’ndaki flamingoların yaşam alanı kıyı kordonları, Körfez’in dalyanları, Foça Kalesi, Çandarlı Kalesi, Çeşme Kalesi ve daha birçok simgesel alan… İzmir’in üstün evrensel değerleri, kısa sürede UNESCO Dünya Mirası güvencesine kavuşacak ve dünyayla buluşacak. Bugünkü buluşmamızın, ifade ettiğim hedeflerimize ulaşmak için çok önemli bir başlangıç olduğuna tüm kalbimle inanıyorum. İşbirliğini ve desteğini esirgemeyen Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, ilgili kamu kurumlarına, ilçe belediyeleri, sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve emek veren herkese teşekkür ediyorum” diye aktardı.

“Listede iki dünya mirası alanı olan tek kent İzmir”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Tespit ve Planlama Dairesi Başkanı Gökhan Bozkurtlar ise “2021 yılı itibariyle UNESCO Dünya Mirası listesinde UNESCO Dünya Miras Sözleşmesine taraf 167 devletin bin 121 alanı bulunuyor. Ülkemiz 18 alanı ile 167 taraf devlet arasında 13. sırada. Bergama 2014 yılında, Efes ise 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine dâhil oldu. UNESCO Dünya Mirası Listesinde iki alanı olan tek kent ise İzmir. Dünya Miras Listesine önerilecek alanların bir yıl süre ile geçici listesinde olması gerekiyor. Ülkemiz geçici listedeki 83 alanı ile dünyada en çok alanı olan ülke. 2012 yılında geçici listeye dahil olan Ödemiş Birgi tarihi kentinin adaylık dosyası ve yönetim planının hazırlanması amacıyla bakanlığımız ile Ödemiş Belediyesi arasında iş birliği protokolü imzalandı. Burada da bu müjdeyi vermek isterim Ceneviz ticaret yolunda Akdeniz’den Karadeniz’e kadar kale ve surlu yerleşimlerin dosyası kapsamında Foça ve Çandarlı Kaleleri 2013 yılında, Çeşme Kalesi ise 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine alındı. Ceneviz Kaleleri hakkındaki farkındalığın arttırılması amacıyla Bakanlığımız ile Ortak Nesiller Entegrasyonu Derneği arasında protokol imzalama hazırlığı sürüyor. İzmir’de sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler ve kamu kurumları arasındaki işbirliğinin en iyi örneklerinden biri olarak İzmir Tarihi Liman Kenti’ne yönelik çalışmalar sürdürülüyor. Geçtiğimiz yıl geçici listeye kaydedildi. Bakanlık ve TARKEM arasında yapılan protokol ile de çalışmalar devam ediyor” dedi.

“Bergama, tüm kent ve alanlar için bilgilerini ve deneyimlerini paylaşmaya hazır”
Bergama Belediye Başkanı Hakan Koştu ise “Bergama bugün ve binlerce yıl boyunca farklı düşünce ve anlayışları kucaklamış, kültür ve bilimin önünü açmıştır. Bergama, tarih boyunca yüzlerce eser üretti ve birçok bilim insanı yetiştirdi. Bu tarihi miras ve kültürel doku ile UNESCO Çok Katmanlı Kültür Peyzaj Alanı olarak kabul gördü. UNESCO sürecine girdiği 7 yılı geride bırakan Bergama, hazırlık aşamasındaki tüm kent ve alanlar için bilgilerini ve deneyimlerini paylaşmaya hazır. Pandemi nedeniyle geçtiğimiz yıl yapamadığımız Bergama-Efes UNESCO Dünya Mirası Bisiklet Turunun oluşturduğu farkındalık örnek alınmalıdır. Bu turun İstanbul, Truva gibi rotalarla genişletilmesi önemli” dedi.

Dört yeni alan UNESCO yolunda
Çalıştayın ikinci oturumunda İzmir’in UNESCO alanlarında görev alan ekipler bir araya geldi. Ekipler, mevcut yapılanmaları ve kısa dönemdeki hedeflerini paylaştıktan sonra ortaklık yapabilecekleri başlıkları ve oluşturabilecek iş birliklerini değerlendirdi.
Sahip olduğu kültürel ve doğal değerlerle dünya ölçeğinde önemli bir coğrafya olan İzmir’de, UNESCO Dünya Mirası kriterlerini karşılayan pek çok alan bulunuyor. Şehirdeki farklı paydaşlarla yürütülen çalışmaların sonucunda Kemeraltı ve çevresini içine alan tarihi; İzmir, Birgi, Gediz Deltası ve Ceneviz ticaret yolunun parçası olan Foça, Çandarlı ve Çeşme kalelerinin de daimi listeye alınması için çalışmalar başladı. Daimi listedeki Efes ve Bergama için ise alan yönetim planlarını güncelleme çalışmaları sürüyor. Çalışmalar tamamlandığında İzmir’de toplam altı alan UNESCO Dünya Mirası statüsüne sahip olacak. İzmir’in ayrıca UNESCO’nun şehirler arasındaki iki ağıyla ilgili çalışmaları da devam ediyor. UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağına Meslek Fabrikası’nın çalışmalarıyla dahil olan İzmir, UNESCO Şehirler Ağına tasarım alanından başvurmak için de hazırlıklarını sürdürüyor.